آیا مصرف آنتی بیوتیک در دوران بارداری مضر است ؟
25 درصد از زنان باردار مجبور می شوند در طول بارداری شان گاهی از داروهای آنتی بیوتیک برای درمان عفونت های ادراری، ریوی و مقاربتی استفاده کنند. عدم درمان این عفونت ها می تواند منجر به سقط جنین، زایمان زودرس و یا تولد نوزادان با وزن کم شود.
از طرف دیگر بسیاری از خانم ها نگران اثرات آنتی بیوتیک در بارداری هستند. ما در این مقاله قصد داریم به خطرات و عوارض مصرف آنتی بیوتیک ها در بارداری بپردازیم.
آیا مصرف آنتی بیوتیک در بارداری مضر است؟
مضر بودن یا نبودن آنتی بیوتیک در بارداری بستگی به نوع، مقدار و مدت زمان مصرف دارو و البته سن بارداری دارد. مصرف تعدادی از آنتی بیوتیک ها در بارداری بی خطر است. ولی مصرف بسیاری از آنها می تواند با عوارضی برای مادر یا جنین همراه باشد. چون آنتی بیوتیک می تواند از جفت عبور کرده و روی جنین تاثیر بگذارد.
اگر پزشک برایتان آنتی بیوتیکهای مجاز در بارداری را تجویز کرده، برای جلوگیری از انتقال عفونت به جنین و جفت باید حتما آنرا مصرف کنید. همچنین نباید در طول بارداری هیچ نوع آنتی بیوتیک مجاز یا غیرمجازی را بدون توصیه پزشکتان مصرف کنید.
آنتی بیوتیک های مجاز در بارداری
سه ماه اول بارداری چون با تشکیل اندامها همراه بوده و خطر سقط جنین بیشتر است، به همین دلیل مصرف آنتی بیوتیک مجاز در سه ماهه اول بارداری از اهمیت خاصی برخوردار می شود. پس اگر نیاز به مصرف آنتی بیوتیک دارید، بی خطرترین انتی بیوتیک ها در بارداری عبارتند از:
- تالاکتام ها
- آموکسی کلاو (اگر بیماری کبدی ندارید(
- پنی سیلین هایی مثل آموکسی سیلین و آمپی سیلین
- ونکومایسین
- نیتروفورانتین
- سفالوسپورین هایی مثل سفالکسین و سفاکلور
- اریترومایسین
- کلیندامایسین
- فسفومایسین
استفاده از این آنتی بیوتیک در بارداری بی خطر و بی ضرر است البته اگر زیر نظر پزشک تان باشد. در مورد بی خطر بودن یا نبودن مترونیدازول در بارداری همچنان اختلاف نظر وجود دارد و بهتر است از آنتی بیوتیکهای جایگزین استفاده کنید.
آنتی بیوتیک های ممنوع در بارداری
تاثیر بسیاری از آنتی بیوتیکها بر حاملگی به دلیل بارداری و غیراخلاقی بودن انجام آزمایش روی زنان باردار هنوز بررسی نشده است. نمونه ای از آنتی بیوتیک هایی که مصرف شان کاملا یا مقطعی در دوران بارداری خطرناک است، عبارتند از:
- سیپروفلوکساسین
- ماکرودانتین
- فورادانتین
- کوتریموکسازول (سه ماهه اول و هفته‌های آخر بارداری(
- تتراسایکلین ها مثل ماینوسایکلین، داکسی سایکلین
- مترونیدازول (در سه ماهه اول بارداری(
- تری متوپریم
- کلاریترومایسین
- نیتروفورانتئین (بعد ازهفته 37 بارداری(
- سپترا
- باکتریم
به علاوه، مصرف ماکرولیدها، کینولون ها و سولفونامیدها در اوایل بارداری می تواند خطرناک باشد. بسیاری از آنتی بیوتیک های دیگر هم که تاثیرشان روی بارداری هنوز مشخص نشده، جزء آنتی بیوتیک های ممنوع در بارداری هستند.
عوارض مصرف آنتی بیوتیک در دوران بارداری
مصرف بسیاری از آنتی بیوتیک ها در طول بارداری بدلیل بروز عوارضی مثل شکاف کام، ناهنجاری های مادرزادی در مغز، قلب، چشم و … در جنین و یا بروز مشکلات کبدی در مادر ممنوع است. موارد زیر از جمله عوارض استفاده از آنتی بیوتیک در بارداری هستند:
سقط جنین
خطر سقط جنین یکی از عوارض مصرف آنتی بیوتیک در ماه اول بارداری است. تحقیقات نشان می دهند که مصرف آنتی بیوتیک های گروه ماکرولید، سولفونامید، کینولون، تتراسایکلین و مترونیدازول می تواند ریسک سقط را در اوایل بارداری افزایش دهد.
زایمان زودرس
مصرف پلی میکسین ها در طول بارداری نه تنها باعث بروز نقص های مادرزادی در جنین شده، بلکه مصرف آنها می تواند منجر به زایمان زودرس، تولد نوزاد نارس و یا با وزن کم شود.
ناهنجاری های مادرزادی
بعضی از آنتی بیوتیکها مثل تری متوپریم، سولفامتوکسازول، سپترا، باکتریوم و تریمتوپرین که برای درمان عفونت ادراری در بارداری تجویز می شوند، اسیدفولیک را مسدود می کنند. در نتیجه لوله های عصبی جنین بدون اسید فولیک به خوبی رشد نکرده و جنین دچار نقص های مادرزادی می شود که بعضی از آنها عبارتند از:
- نقص کانال نخاعی
- نواقص قلبی
- شکاف کام
- نقص در مجاری ادراری
اگر مجبور به مصرف چنین آنتی بیوتیک هایی هستید باید قرصهای مکمل اسید فولیک را زیر نظر پزشک مصرف کنید. همچنین مصرف این آنتی بیوتیک ها در نزدیکی زمان لقاح تخمک و اسپرم می تواند لقاح را دچار مشکل کرده و مانع از بارداری شود. در دوران بارداری به هیچ وجه سرخود اسید فولیک زیاد مصرف نکنید چرا که برای مادر و جنین با عوارضی همراه است. در مقاله خطرات اسید فولیک برای جنین اطلاعات مفیدی درباره اسید فولیک در بارداری و عوارض آن بدست می آوردید.
مشکلات خونی
مصرف نیتروفورانتئین از هفته 36 بارداری به بعد می تواند باعث نابودی گلبول های قرمز جنین و ابتلا به آنمی یا کم خونی شود. اگر احتمال دارد زایمان زودرس کنید، باید قبل از هفته 36 مصرف این دارو را قطع کنید. اما در صورت نیاز و با تجویز پزشک مصرف این آنتی بیوتیک در سه ماهه اول و دوم بارداری مجاز و بدون عوارض است.
ناهنجاری های مغزی
اگر برای درمان عفونت های باکتریایی و تریکومونایی (قارچی) واژن در طول بارداری از آنتی بیوتیک میترونیدازول استفاده کنید، ممکن است جنین تان دچار هيدروسفالي مادرزادي شود. این بیماری یک نوع ناهنجاری مادرزادی در مغز جنین است.
مشکلات شنوایی
آنتی بیوتیک استرپتومایسین، ايزونيازيد، ريفامپين، پيرازيناميد، اتامبوتول و … را نباید در دوران بارداری استفاده کنید. این آنتی بیوتیک ها برای درمان بیماری سل تجویز می شوند اما مصرف آنها در بارداری می تواند باعث ناشنوایی در فرزندتان شود.
بی رنگ شدن دندان ها
تتراسایکلین هایی مثل مینوسایکلین، اکسی تترا سایکلین و دوکسی سایکلین، آنتی بیوتیک هایی هستند که برای درمان عفونت های تنفسی به کار می روند. مصرف این نوع از آنتی بیوتیک در سه ماهه دوم یا سوم بارداری می تواند منجر به ایجاد تغییر دائمی در استخوانها، لکه دار شدن و یا بی رنگ شدن دندان های جنین شود.
به گفته ی خانم دکتر جوانمرد خوشدل، به طور کلی نباید آنتی بیوتیک های داکسی سایکلین و مینوسایکلین از هفته پانزدهم بارداری به بعد مصرف شوند. اغلب مصرف فلوروکینولون ها و تتراسایکلین ها در طول بارداری غیرمجاز و ممنوع است.
#روابط عمومی دارالشفاء شاهچراغ(ع)
